Veel benamingen waarmee de gebruikers van de woorden veelal hetzelfde bedoelen: moeten instrumenten, meters en meetmiddelen nu gecalibreerd, gekalibreerd, geijkt of juist gejusteerd worden?
Hoewel deze benamingen vaak voor hetzelfde worden gebruikt zijn het allemaal begrippen met een andere betekenis. Hieronder volgt een opsomming van de begrippen met een korte uitleg. Meer weten of specifieke vragen over dit onderwerp? U kunt altijd even mailen of bellen, we helpen u graag verder wanneer we dat kunnen.
Specifiek op zoek naar uitleg over 'RVA kalibratie'? Kijk dan hier.
Kalibreren
Kalibreren is: het vergelijken van een waarde met een bekende waarde (het 'kaliber'). De afwijking die geconstateerd wordt, wordt genoteerd zodat de gebruiker weet met welke afwijking rekening moet worden gehouden.
Het punt waar het hier om draait is de 'bekende waarde'. Het is natuurlijk van belang om er zeker van te zijn dat deze waarde, het kaliber, ook werkelijk juist is. Vergelijk je een plastic maatbeker van de Blokker met een plastic maatbeker van de Hema, dan is er ongetwijfeld een verschil te vinden in de nauwkeurigheid van de maatstreepjes: de ene liter is de andere niet. Maar het is dan nog steeds niet duidelijk welke maatbeker de (meest juiste) aanduiding heeft.
Herleidbaarheid is hier belangrijk. De nauwkeurigheid van de apparatuur waarmee wordt gekalibreerd moet herleidbaar zijn naar een hogere standaard. Hoe korter deze weg is, hoe beter de standaard is. Deze keten van herleidbaarheid wordt gecontroleerd door een aantal overkoepelende organen, zoals b.v. de Raad van Accreditatie (NL) die op zijn beurt weer valt onder internationale organisaties.
Kortom: kalibreren is vergelijken. De geconstateerde afwijking wordt vastgelegd, normaliter in een kalibratierapport. Het 'bijstellen' van een meetwaarde, het justeren, valt niet onder de definitie van kalibratie.
Calibreren
Nog steeds wordt ook het (achterhaalde) woord calibreren gebruikt wanneer men het heeft over kalibreren. Hiervoor geldt hezelfde als onder kalibreren hier boven.
Kalibratiecertificaat
Een kalibratiecertificaat moet, wanneer het via een geaccrediteerd laboratorium wordt afgegeven, een aantal zaken bevatten.
1- herleidbaarheid aantonen. Hoe zijn de gebruikte standaards te herleiden?
2- condities waaronder de kalibratie is uitgevoerd, wanneer dit belangrijk is voor het bereikte resultaat. Denk hierbij aan luchtdruk, temperatuur en luchtvochtigheid omstandigheden van de kalibratieruimte.
3- de meetpunten en de geconstateerde afwijkingen.
Een kalibratiecertificaat is in de definitie geen goedkeur of afkeur document. Wel kan er worden opgemerkt dat het meettoestel, de meter of het meetinstrument wel of niet meer binnen specificatie is.
Wat is het nut van een kalibratiecertificaat?
Waarom wil een gebruiker een kalibratiecertificaat? Om aan te kunnen tonen dat de metingen die zijn gedaan met het betreffende meetinstrument, meter of meetmiddel, correct zijn. Vaak is het een verplichting die men zich zelf oplegt, b.v. in de ISO 9000 regelgeving. Ook kan het soms noodzakelijk om een certificaat te kunnen tonen aan een opdrachtgever die verzekerd wil zijn van de bevindingen.
Als laatste: het komt steeds vaker voor dat men meetresultaten nodig heeft in gerechtelijke procedures. Denk hierbij aan milieumetingen die een bedrijf dwingen om te investeren in sanering of b.v. in zaken waarbij geluidsoverlast voor de rechtbank moet worden aangetoond. De meetresultaten van de geluidsniveaumeter (geluidsmeter of decibelmeter) moeten in dat geval boven iedere verdenking verheven zijn: een kalibratiecertificaat dat is afgegeven door een bevoegde instantie is dan noodzaak. Kijk hier voor een voorbeeld van een kalibratiecertificaat.
Hoe vaak moet je een meettoestel, een meter, meetinstrument of meetmiddel kalibreren?
Hier is geen eenduidig antwoord op te geven. Het hangt in feite af van de zekerheid die men wil hebben. Bij een geluidsniveaumeter die gebruikt wordt binnen belangrijke metingen is het binnen de geldende regelgeving vaak vereist om voor iedere meting een (eigen) kalibratie uitvoeren met een kalibrator. Om een ander uiterste aan te geven: voor een installateur die een temperatuurmeting gebruikt om b.v. de temperatuur van ketelwater te meten, is over het algemeen niet zo problematisch wanneer men niet 100% zeker is van een juiste waarde tot 0,1 graad Celsius. Hier wordt het instrument meer indicatief toegepast.
Binnen bedrijven die ISO gecertificeerd zijn wordt de herleidbaarheid van de meetinstrumenten en meetmiddelen opgenomen in de procedures. Hierbij legt het bedrijf zelf (natuurlijk vaak gebaseerd op ervaringen) de kalibratiefrequentie vast: b.v. 1 jaar, 2 jaar of 3 jaar. In andere gevallen zijn er richtlijnen die moeten worden gevolgd binnen bepaalde branches en bracheverenigingen.
Justeren
Justeren is het 'bijstellen' van foutaanwijzingen. Het is ook een vaak 'onbegrepen' punt. Gebruikers verwachten vaak dat een kalibratie tevens een justering van het instrument of meetmiddel inhoudt. Wanneer een meter is gekalibreerd mag men er echter niet van uitgaan dat de meter ook JUIST aanwijst. De afwijking is vastgesteld, zoals beschreven in het bovenstaande. Men moet in de rapportage kijken of de geconstateerde afwijking valt binnen de specificaties die men nodig heeft. Vaak is het, afhankelijk van het meetinstrument, de meter of het meetmiddel, wel mogelijk om dit zo te justeren dat wordt voldaan aan de specificaties die worden verwacht, maar dat is dan een extra handeling (die geld kost).
IJken
Het woord ijken wordt vaak gebruikt als men in feite kalibreren bedoelt. Het is echter iets anders. Ijken wordt dáár toegepast waar het gaat om het meten binnen betaalde handelingen. Denk hierbij aan de weegschaal van de slager: men wil graag zeker zijn van het feit dat een kilo een kilo is. De benzinepomp is ook een aansprekend voorbeeld: men wil nu eenmaal niet het risico lopen om voor 50 liter te betalen terwijl men maar 49 liter heeft getankt. Vroeger viel de controle van deze ijkingen onder het IJKWEZEN, tegenwoordig is dit ondergebracht in door de overheid gecontroleerde geprivatiseerde ondernemingen, zoals Verispect.
Delta Ohm verzorgt kalibraties van uw meetapparatuur, meters en transmitters - ook wanneer het een ander fabricaat betreft! Wij kunnen kalbraties verzorgen op de volgende grootheden:
De kalibraties die door Delta Ohm worden uitgevoerd zijn via internationale afspraken volledig geaccepteerd door de RVA. Zie ook: kalibraties
Geluidsniveau meters
Trllingsmeter of vibratiemeters
Luchtsnelheids meters en luchtsnelheidstransmitters
Windsnelheid en windrichting
Luchtkwaliteit CO2 meters en CO2 transmitters
Luchtkwaliteit Relatieve luchtvochtigheidsmeters
Druk en verschildruk meters en transmitters
Temperatuurmeters en temperatuurtransmitters
Lichtmeters en Lichttransmitters (Lux, UVA, UVB, UVC)
pH meters en pH transmitters
DO meters
EC meters en EC transmitters
Vragen? Bel met onze kalibratieafdeling: 085-2731917
